บทคัดย่อ
ในการอภิปรายครั้งนี้ ผู้บรรยายพิเศษได้กล่าวแนะนำในเบื้องแรกถึงความหมายทั่วไปของคำว่า "ระบบการทำฟาร์ม" แล้ว จึงเล่าถึงข้อสรุปที่สำคัญต่างๆ จากประสบการณ์การดำเนินงานวิจัยระบบการทำฟาร์ม ซึ่งนักวิจัยรุ่นแรกได้รับบทเรียนมา ซึ่งชี้ให้เห็นว่างานวิจัยชนิดนี้มีลักษณะเด่นเฉพาะตัวหลายประการที่ผิดแผกแตกต่างไปจากลักษณะงานวิจัยเฉพาะสาขาที่นักวิจัยทั่วไปเคยชิน และในช่วงสุดท้ายก็ขอให้สังเกตว่า ในปัจจุบันมีโครงการการวิจัยมากมายที่ใช้ชื่อ "ระบบการทำฟาร์ม" หรือ"ระบบการปลูกพืช" แต่มิได้นำเอาบทเรียนหรือข้อมสังเกตของนักวิจัยระบบการทำฟาร์มรุ่นก่อนมาใช้ให้เป็นประโยชน์