การเกษตรคือพื้นฐานแห่งชีวิต สังคม เศรษฐกิจ ภาษาวัฒนธรรม ประเพณี ฯลฯ จึงเป็น “วิถีชีวิต” ของ คนไทยตลอดมาในอดีต การเกษตรของประเทศไทยมีการพัฒนาเป็นลำดับ นับว่าเป็นฐานความมั่นคงด้านอาหาร เศรษฐกิจ และการดำรงชีพของชาวไทย สมดังคำขวัญที่ว่า “ความเจริญเดินตามรอยไถ” ระบบการเกษตร ประกอบด้วย คนและชีวิตเป็นจุดศูนย์กลาง ระบบการเกษตรเพื่อคนและชีวิตอันเป็นระบบการเกษตรผสมผสาน หรือ ระบบการเกษตรพืชสัตว์สมรม โดยทั่วไปเป็นระบบฟาร์มรายย่อยหรือขนาดเล็ก แต่ระบบการเกษตรดังกล่าวนี้มี คุณค่าอันหาค่ามิได้ หรือประมาณค่าได้ยาก บทความนี้มีจุดมุ่งหมายเพื่อวิเคราะห์ประเด็นสำคัญๆ ที่เกี่ยวกับผลิตภาพ และประสิทธิภาพของระบบ การเกษตรเพื่อชีวิต อันจะเกี่ยวข้องกับแนวทางในการพัฒนาระบบการผลิต และการวิจัยด้านเทคโนโลยีการเกษตร เพื่อให้สอดคล้องกับปัญหาของระบบการเกษตรที่มีคนและสังคมเป็นจุดศูนย์กลาง รวมทั้งชี้ให้เห็นคุณสมบัติสำคัญ บางประการของระบบการเกษตรไทยที่มีบทบาทอย่างใหญ่หลวงต่อสังคมและประเทศชาติ นอกจากนี้ยังเสนอ แนวทางการประเมินระบบการเกษตรเพื่อชีวิตและชาวบ้าน โดยใช้คุณค่ามวลรวมต่อชุมชน อันจะนำไปสู่การพัฒนา ระบบการเกษตรเพื่อชีวิตและชาวบ้านให้มีผลิตภาพและประสิทธิภาพสูงขึ้น