บทคัดย่อ
เกษตรกรภาคตะวันออกเฉียงหนือของประเทศไทยมีฐานะยากจน เนื่องจากมีขีดจำกัดในการเพิ่มผลผลิต สภาพดินขาดความอุดมสมบูรณ์ และการกระจายของน้ำฝนที่แปรปรวน อกทั้งยังขาดทรพัยากรและปัจจัยการผลิตอีกด้วย เป็นเหตุก่อให้เกิดปัญหาการเคลื่อนย้ายแรงานและทิ้งไร่นาสู่ตัวเมืองหลังฤดูการเพาะปลูก เพื่อหารายได้นอกฟาร์มมาจุนเจือครอบครัว กิจกรรมการเกษตร อื่น ๆ นอกจากการปลูกพืช อาทิ การเลี้ยงสัตว์ ส่วนใหญ่มิได้มีการประกอบการเป็นล่ำเป็นสัน นอกจากนั้นการที่จะนำเอากิจกรรมการปลูกพืชมาผสมผสานกับการเลี้ยงสัตว์หรืออื่น ๆ เพื่อใช้ทรัพยากรและสิ่งเหลือใช้ในไร่นาก็ยังไม่แพร่หลาย และยังขาดเทคโนโลยีที่เหมาะสม ดังนั้น การวิจัยเพื่อหาวิธีการผสมผสานที่เหมาะสมจะมีประโยชน์ในการนำปรับใช้พัฒนาระบบการทำฟาร์มของเกษตรกรอย่างยิ่งแต่เนื่องจากงานวิจัยลักษณะนี้ ซึ่งเป็นการวิจัยไร่นาของเกษตรกร ยังไม่มีวิธีการที่เหมาะสม แม้แต่ในต่างประเทศ ก็กำลังหาวิธีการกันอยู่ อีกประการหนึ่ง การวิจัยในไร่นามีปัจจัยที่ก่อให้เกิดความแปรปรวนอยู่ตลอดเวลา ดังนั้น การวิจัยจึงจำเป็นต้องพิจารณาฟาร์มของเกษตรกรทั้งระบบ มุ่งสภาพและปัญหาของเกษตรกรเป็นหลัก และสามารถยืดหยุ่นโดยอาศัยเหตุผลและเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นเป็นบรรทัดฐาน รายงานฉบับนี้ จะนำเสนอเน้นหนักทางวิธีการวิจัยเป็นส่วนใหญ่