บทคัดย่อ
การวินิจฉัยระบบสังคมเกษตรกรรมบริเวณที่ราบลุ่มในจังหวัดสงขลาโดยอาศัยกระบวนการวิจัยเชิงคุณภาพครั้งนี้พบว่าระบบสังคมเกษตรกรรมได้เปลี่ยนผ่านจากสังคมที่มีความสามารถในการพึ่งพาตนเองได้โดยการทำนาเป็นหลักและอาศัยผลผลิตจากธรรมชาติ มาสู่ความถดถอยของภาคเกษตรและวิกฤติการณ์ทางสิ่งแวดล้อม โดยในปัจจุบันสามารถจัดแบ่งฟาร์มออกได้เป็น 5 ประเภท ที่มีความแตกต่างกันในแง่ของระบบการผลิตและผลิตภาพการเกษตร เพื่อให้ครัวเรือนเกษตรกรสามารถดำรงอยู่ได้ในระบบสังคมเกษตรกรรมในปัจจุบันอาจมีมาตราการต่าง ๆ ดังต่อไปนี้ คือ การหาแนวทางพัฒนาด้านการตลาด และยกระดับราคาสินค้าเกษตร การเพิ่มความหลากหลายในระบบการทำฟาร์ม การให้ความช่วยเหลือทางด้านทุนกับเกษตรกรที่มีความสามารถในการออมน้อย การสร้างกระบวนการเรียนรู้ของเกษตรกร ส่งเสริมอุตสาหกรรมในครัวเรือนโดยใช้ทรัพยากรที่มีอยู่ในท้องถิ่น และอาชีพนอกการเกษตรรวมทั้งการออกแบบจัดการแหล่งน้ำที่มีอยู่ตามธรมชาติให้สามารถเก็บกักน้ำได้นานที่สุดเพื่อใช้ในการเกษตรและการบริโภค