จากการที่ผู้เขียนได้ทำวิจัยทางด้านสังคมเกษตรในภาคใต้มาช่วงระยะเวลาหนึ่ง จึงขอนำงานวิจัยเหล่านั้นมาสังเคราะห์เป็นแนวคิดเพื่อแสดงลักษณะของระบบสังคมเกษตรในแง่เศรษฐกิจชาวบ้าน (Peasant Economy) ซึ่งมีลักษณะที่แตกต่างกันออกไปจากการผลิตในระบบทุนนิยมหรือสังคมนิยม เหตุผลที่กล่าวถึงเรื่องนี้ก็เพื่อให้ผู้ที่มีส่วนเกี่ยวข้องกับการทำงานพัฒนาได้คำนึงถึงว่า เส้นทางการพัฒนาของสังคมเกษตรนั้น ไม่จำเป็นต้องเดินไปตามแนวทางของทุนนิยมหรือสังคมนิยมเท่านั้น แต่ยังมีอีกแนวทางหนึ่งที่เป็นกระแสของการพัฒนาที่พบมากในระบบสังคมเกษตร นั้นคือ กระแสของชุมชนนิยมแม้บทสังเคราะห์นี้จะได้จากงานวิจัยในภาคใต้ แต่น่าจะเป็นคำอธิบายที่ใช้ได้กับลักษระของสังคมเกษตรในภาพรวมของประเทศไทยได้ สิ่งที่ผู้เขียนใคร่ขอเสนอในที่นี้แบ่งออกเป็น 2 ประเด็นใหญ่คือ การกล่าวถึงเศรษฐกิจชาวบ้านว่ามีลักษณะอย่างไร และจะแสดงให้เห็นว่า ภายใต้กระแสของการพัฒนาไปสู่ระบบทุนนิยมอันเป็นกระแสหลักของประเทศในปัจจุบันนั้น เกษตรกรมีการปรับ ตัวอย่างไรบ้าง