| |
......................................................................... |
| |
ระบบเกษตรยั่งยืน |
| |
ระบบเกษตรยั่งยืนเป็นแนวทางการพัฒนาอาชีพที่สัมพันธ์กับการเกษตรและสิ่งแวดล้อมที่สอดรับกับปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง
เกษตรยั่งยืนได้ถูกบรรจุไว้เป็นครั้งแรกในแผนพัฒนาระยะที่ 8 และคงต้องดำเนินการต่อเนื่องในแผนพัฒนาระยะที่
9 โดยเฉพาะเมื่อเศรษฐกิจพอเพียงเป็นแนวทางหลักของการฟื้นฟูเศรษฐกิจและสังคมของประเทศ |
| |
ระบบเกษตรยั่งยืนเกี่ยวข้องกับความเป็นอยู่ของชุมชนหลายระดับ
ตั้งแต่ครัวเรือน ชุมชน จนถึงระดับประเทศ ความหมาย จึงแตกต่างกันออกไป
อย่างไรก็ตามผลรวมของระบบจะต้องมีระบบภูมิคุ้มกันต่อผลกระทบอันเกิด จากการเปลี่ยนแปลง
ทั้งภายในและภายนอก หน่วยวิจัยได้แยกแยะ ความหมายของเกษตรยั่งยืนตามลำดับชั้น
ซึ่งสามารถนำไปปฏิบัติใน 3 ระดับ ดังนี้ |
| |
.............................................................................................................. |
| |
|
ระดับแปลง
: เกษตรยั่งยืนอิงหลักการของนิเวศเกษตร เช่น การไหลเวียนของธาตุอาหาร
ความสัมพันธ์ระหว่างพืชปลูกและศัตรูพืช และการใช้ประโยชน์จากความหลากหลายชีวภาพทางเกษตร |
 |
| |
| |
|
ระดับครัวเรือน
: เกษตรยั่งยืนคำนึงถึงการจัดการทรัพยากรอย่างเหมาะสมที่จะก่อให้เกิดประโยชน์สูงสุด
บทบาทของภูมิปัญญาท้องถิ่น ความหลากหลายของระบบการผลิตที่นำไปสู่ความมั่นคงของอาหารและรายได้
และกิจกรรมที่เปิดโอกาสให้ครัวเรือนมีส่วนร่วม ในการเสริม สร้างความเข้มแข็งในระดับชุมชน
|
| |
| |
|
ระดับชุมชน
: เกษตรยั่งยืนเชื่อมโยงกับเศรษฐกิจชุมชน สิทธิการจัดการ และการใช้ประโยชน์ทรัพยากรธรรมชาติ
ิที่เป็นธรรมพร้อมทั้งการสร้าง สิ่งจูงใจเพื่อให้เกิดการร่วมทุนระหว่างชุมชนกับภาคเอกชน |
| |
| |
ระบบการผลิตในภาคเหนือสามารถจำแนกตามระบบนิเวศเกษตรซึ่งประกอบด้วยระบบการผลิตบนพื้นที่สูง
ระบบการผลิตบนที่ดอนอาศัยน้ำฝน ระบบการผลิตในพื้นที่นาลุ่มเขตอาศัยน้ำฝน
และเขตริมน้ำชลประทาน และเขตชานเมือง |
| |
.............................................................................................................. |
| |
งานวิจัยระบบเกษตรยั่งยืนเป็นระบบบูรณาการ ที่องค์ประกอบภายในเกื้อกูลกัน
และเชื่อมโยงขีดความสามารถ ของระบบการผลิตทางเกษตร ที่ให้ผลต่อเนื่อง
ในระยะยาวกับการเติบโตของเศรษฐกิจชุมชน งานวิจัยสามารถแยกแยะ และให้คำตอบแก่กลุ่มผู้มีส่วนได้เสียที่ระดับต่าง
ๆ ได้หน่วย วิจัยระบบเกษตรยั่งยืน ของศูนย์วิจัยเพื่อเพิ่มผลผลิตทางเกษตร
(ศวพก.) เป็นหน่วยงานที่วิวัฒนาการมาจากงานวิจัยระบบพืชและระบบฟาร์มตามลำดับ
ซึ่งเน้นการเพิ่มผลผลิตและ เสถียรภาพ ของระบบการผลิตที่มีพืชเป็นหลัก
ต่อมางานวิจัยด้านนี้ได้ขยายขอบเขตเป็นระบบการเกษตรในระดับชุมชน ดังนั้นจึงครอบคลุม
ประเด็นด้านบทบาทของสถาบัน องค์กร และประเด็นทางสังคมชนบทที่มีผลกระทบต่อเกษตรในชุมชน
จุดเน้นงานวิจัยด้านนี้ของ ศวพก. คือ การพัฒนาวิธีการและเครื่องมือที่ช่วย
ในการระบุปัญหา พร้อมทั้งแนวทางการแก้ไขอย่างมีส่วนร่วม ของกลุ่ม ผู้มีส่วนได้เสียในระดับแปลง
ครัวเรือน และชุมชนในด้านการผลิตอาหาร การพัฒนา เศรษฐกิจพอเพียง และการอนุรักษ์
ทรัพยากรธรรมชาติ |
| |
.............................................................................................................. |
| |
ขีดความสามารถของหน่วยวิจัย |
| |
ี้หน่วยวิจัยเกษตรยั่งยืนได้พัฒนาวิธีการและเครื่องมือที่ช่วยในการวิเคราะห์ปัญหาระดับแปลง
ฟาร์ม และชุมชน พร้อมทั้งพัฒนาแนวทางเลือก โดยทำงานร่วมกับเกษตรกร และกลุ่มผู้มีส่วนได้เสีย
ตัวอย่างงานวิจัยและพัฒนาที่หน่วยวิจัย มีประสบการณ์ในการดำเนินงาน คือ |
| |
| |
|
| |
|
กรอบงานวิจัยเกษตรที่สูง |
|
| |
|
กรอบงานวิจัยเกษตรที่ดอนอาศัยน้ำฝน |
|
| |
|
กรอบงานวิจัยเกษตรที่ลุ่ม |
|
| |
|
กรอบงานวิจัยเกษตรชานเมือง |
|
| |
|
| |
ระบบการผลิตในภาคเหนือสามารถจำแนกตามระบบนิเวศเกษตรซึ่งประกอบด้วยระบบการผลิตบนพื้นที่สูง
ระบบการผลิตบนที่ดอนอาศัยน้ำฝน ระบบการผลิตในพื้นที่นาลุ่มเขตอาศัยน้ำฝน
และเขตริมน้ำชลประทาน และระบบการผลิต |
| |
หน่วยวิจัยเกษตรยั่งยืนได้ร่วมรับผิดชอบในหลักสูตรมหาบัณฑิตนานาชาติเกษตรศาสตร์เชิงระบบ
(Agricultural Systems) โดยพัฒนากระบวนวิชาและหัวข้อวิทยานิพนธ์ในกลุ่มกระบวนวิชา
Agricultural Production Systems ซึ่งเป็นกลุ่มวิชา เลือกในหลักสูตรดังกล่าว
|
| |
งานบริการวิชาการ และงานรณรงค์ให้ชุมชนมีส่วนร่วมในการพัฒนาเกษตร
|
| |
+
ศูนย์วิจัยเพื่อเพิ่มผผลิตทางเกษตรกับ
"งานโครงการหลวงและงานวันเกษตรภาคเหนือครั้งที่ 3" วันที่
17-21 ธันวาคม 2546 |
